Vleermuizen zijn een onmisbare schakel in het ecosysteem. Deze nachtelijke zoogdieren helpen het beheersen van insectenpopulaties en dragen bij aan de bestuiving van diverse plantensoorten. Hun unieke rol in het ecosysteem maakt het cruciaal om hun leefgebieden en populaties te beschermen ne te begrijpen. Het gaat niet goed met de vleermuispopulaties in ons land. Mede hierdoor zijn vleermuizen strikt beschermd onder de habitatrichtlijn. Waarbij het verboden is om deze zoogdieren te verstoren, verwonden of te doden. Ook is het verboden om hun verblijfplaatsen te beschadigen of vernielen.
De functie van vleermuizen
Vleermuizen zijn fascinerende wezens die een onmisbare rol spelen in ons ecosysteem. Ze zijn de enige zoogdieren die actief vliegen en hebben zich aangepast aan het nachtleven. Vleermuizen voeden zich voornamelijk met insecten, zoals muggen, kevers en motten, waardoor ze een natuurlijke vorm van plaagbestrijding bieden. Een enkele vleermuis kan duizenden insecten per nacht consumeren, wat een enorme bijdrage levert aan het handhaven van de ecologische balans. Bovendien zijn vleermuizen belangrijke bestuivers en verspreiders van zaden. Terwijl ze zich voeden met nectar, stuifmeel of vruchten, dragen ze pollen van de ene plant naar de andere. Dit is weer van groot belang voor de voortplanting van planten en ecologen. Zo kunnen ecologen effectieve strategieën ontwikkelen voor het behoud en beheer van vleermuispopulaties en hun leefgebieden.
Het belang van vleermuisonderzoek
Vleermuisonderzoek wordt uitgevoerd volgens een strikt protocol om betrouwbare en vergelijkbare gegevens te verkrijgen. Dit zorgt ervoor dat de resultaten nauwkeurig geïnterpreteerd kunnen worden. Vleermuizen maken zelf geen nesten, waardoor ze afhankelijk zijn bestaande holtes zoals bomen, rotsspleten en gebouwen om te rusten, slapen en zich voor te planten. Dit betekent dat ecologen verschillende methoden moeten gebruiken om vleermuizen te identificeren. Ze kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van visuele waarnemingen, maar ook van akoestische opnames met de inzet van een bat detector.
Een bat detector is een ultrasoon apparaat, dat voor de mensen onhoorbare geluiden van vleermuizen omzet in hoorbare frequenties. Dit stelt onderzoekers in staat om vleermuizen te lokaliseren, hun gedrag te bestuderen en hun aanwezigheid te bevestigen. Aanvullend vleermuisonderzoek wordt voornamelijk uitgevoerd tijdens de periode van april tot en met september, wanneer vleermuizen actiever zijn en zich voeden of terugkeren naar hun verblijfplaatsen. Onderzoek vindt plaats door observatie, bij zonsondergang om het uitvliegen te observeren en tegen 5:00 uur ’s ochtends als de kolonie de verblijfplaats weer invliegt.
Wanneer moet je een vleermuisonderzoek laten doen?
Bij verschillende werkzaamheden ben je verplicht om een vleermuisonderzoek te laten doen. Denk aan sloop, renovatie en bouwprojecten. Ook bij de kap van bomen of het aanbrengen van verlichting in buitengebied ben je dit verplicht. De werkzaamheden kunnen verblijfplaatsen vernietigen en zijn levensbedreigend voor vleermuizen, vooral tijdens hun voortplantings- en overwinteringsperiode. Omdat vleermuizen streng beschermd zijn onder de Wet natuurbescherming, mag je hun verblijfplaatsen niet verstoren of beschadigen. De wet verplicht projectontwikkelaars, aannemers en overheden om de ecologische impact van hun plannen zorgvuldig in kaart te brengen. Waar nodig dienen ze maatregelen te nemen om schade te voorkomen of te beperken. Zo wordt gekeken naar alternatieve verblijfplaatsen of aangepaste planning van werkzaamheden. Door op tijd een onderzoek uit te laten voeren voorkom je vertragingen in je project. Zo draag je bij aan het behoud van deze belangrijke diersoort.
Hoe werkt een vleermuisonderzoek in de praktijk?
Een vleermuisonderzoek begint altijd met een vooronderzoek. Ecologen bekijken eerst kaarten, bomen en gebouwen in het gebied. Zo krijgen ze inzicht in mogelijke verblijfplaatsen en vliegroutes. Daarna volgt een veldonderzoek, vaak bij zonsondergang of in de vroege ochtend. Dan zijn vleermuizen actief en beter te observeren. Ecologen staan op strategische plekken en gebruiken batdetectors om ultrasone geluiden waar vleermuizen uitvliegen en weer terugkeren. Soms worden meerdere metingen gedaan verspreid over het seizoen. Dit geeft een volledig beeld van de populatie en haar gedrag. Tot slot wordt alles vastgelegd in een rapport. Hierin staan waarnemingen, conclusies en adviezen over hoe je de vleermuizen kunt beschermen. Zo weet je precies wat mogelijk is.
